Liquid Room continues the Nuove Sincronie experiment, attempted in Milan by Fausto Romitelli and Riccardo Nova. Contemporary music, but a way of listening to it as though at a rock festival or an electronic improvisation night: the public comes and goes, stays standing, the music follows on without a break, the bar stays open: in and out. Instantaneous production (remix, improvisation based on a framework) vies with premeditated works, distracted listening vies with restless listening, but, in the end, you can no longer tell: the accumulated effect blurs the outlines.

Liquid Room zet het Nuove Sincronie-experiment verder dat Fausto Romitelli en Riccardo Nova gestart zijn in Milaan: nieuwe muziek in de setting van rockfestival of als in een lange nacht vol elektronische improvisaties. Het publiek komt en gaat wanneer het wil, staat recht, kan iets drinken bij de bar, en intussen speelt de muziek ononderbroken door: in en out. Spontane creatie (remix, improvisatie) in confrontatie met zuivere composities, passief horen en geconcentreerd luisteren lopen door elkaar totdat onvermijdelijk de grenzen vervagen.

Hieronder volgt een mogelijk parcours doorheen die vloeibare tijd.

Ablauf van Magnus Lindberg uit 1988 markeert het einde van zijn harde periode (machinaal serialisme en de energie van punk). Het werk is bedoeld voor concerten in open lucht, inhuldigingen, vernissages: een fanfare voor basklarinet en twee grote trommels.

Cayabyab van Helmut Oehring uit 1998. Deze componist belandt als bij toeval op het mijnenveld van de moderne muziek en is sindsdien berucht voor zijn ‘art brut’. Bizarre en complexe partituren geïnjecteerd met kinderlijke verbeelding, gesluierd in een waas van geheimzinnig snobisme, als we zijn eigen woorden mogen geloven: "Wat voor muziek maak ik? Somber, morbide, dramatisch, chirurgisch, hard, schizofreen, ontspoord, gebroken, krankzinnig, androgyn, geankerd in de realiteit van een nachtmerrie. Bijna elke keer als ik een werk af heb, denk ik ‘Dat was mijn laatste’.” De muzikanten zeggen vaak precies hetzelfde. Cayabyab werd geschreven voor basklarinet, gitaar en vibrafoon en wordt vanavond geremixed door François Sarhan en Matthieu Metzger.

Later op de avond delen diezelfde Sarhan en Metzger een van de drie podia in een Carte Blanche. Beide zijn componist en nemen respectievelijk plaats aan de laptop en de saxofoon.

Om bij François Sarhan te blijven: we hernemen gedeeltelijk l’Nfer, un point de détail, een eigenaardig monodrama dat zich liet inspireren door Zappa, religieus fanatisme, banale alledaagsheid en dat zes maanden geleden nog op het programma stond van het Kaaitheater. Met de allure van een radiopresentator die op de verkeerde afspraak is verschenen, vertelt de componist een vreemde anekdote die zich afspeelt tijdens de dag na de aanslagen in Londen. En dan begint de muziek, volgt hem op de voet, haalt hem in, zoekt een harmonie met de tekst. Van op zijn draagbare computer lanceert Sarhan jingles die de stroom van woord en klank onderbreken of tegen de plot ingaan.

**In Memoriam **van de jonge Brusselaar Cédric Dambrain is een hommage aan Fausto Romitelli, die overleed in juni 2004 na een slepende ziekte. De trompettist maakt hier gebruik van een speciale demper oorspronkelijk bedoeld om thuis te studeren. Het onding neemt alle geluid weg en zet het om in een elektronisch signaal. Dat signaal stuurt Dambrain door een vervormer en een harmonizer (die het geluid naar ongekende hoogtes en laagtes slingert), zo dient hij de trompettist via zijn laptop van antwoord. Toen de Luikse kamermuziekklas van François Deppe het werk opvoerde in de Espace Senghor was het goed voor een ouderwetse controverse.

Dambrain ontwerpt voor deze avond een systeem van elektronische improvisaties bestuurd door joysticks. Uiteindelijk is er immers geen enkel toestel zo geschikt voor multicontrole als een gameconsole. Hij krijgt een kwartier lang vrij spel.

Seascape, geschreven in 1994 door Fausto Romitelli is een werk voor contrabasblokfluit, ook bekend als de ‘Paetzold’. Alles wordt ondergedompeld in een lange digitale reverb. Seascape klinkt statischer en minder agressief dan Romitelli’s andere composities en speelt met de ademhaling van de muzikant (een weerspiegeling van de beweging van de golven). Het muziekstuk benut bovendien ten volle de spectrale mogelijkheden van de Peatzold, die letterlijk en figuurlijk de meest adembenemende natuurlijke boventonen kan produceren.

L'Ile sonnante van Hugues Dufourt is een duet voor elektrische gitaar en percussie, geschreven in 1990. We weten dat de componisten van de spectrale school, die zich in de jaren ’70 verzamelden rond het ensemble l’Itinéraire, ook een sub-ensemble hadden opgericht: het EIEI (oftewel Ensemble d’Instruments Electroniques de l’Itinéraire) werd de plaats waar ze met de mogelijkheden van de popinstrumenten konden experimenteren, van synthesizers en gitaren tot effectenpedalen. Dufourt zal altijd een innige band bewaren met de elektrische gitaar.

Ook Tristan Murail maakte deel uit van het EIEI, een componist die er een punt van maakte om voor de titels van zijn werken te putten uit de B-literatuur. Veel liever Vampyr, Atlantys, Une dépression dans le continuum of Mach 2.5 dan Konfiguration IIIb. Het werk dat we vanavond te horen krijgen, heet Visions de la Cité Interdite en maakt gebruik van twee Yamaha DX7-synthesizers, instrumenten die bijzonder populair waren in de jaren ’80 en van nature spectraal zijn. De geluiden worden gegenereerd door de intermodulatie van sinuslijnen, waarvan de frequentie geregeld wordt volgens de opeenvolging van natuurlijke boventonen. Het werk dateert uit 1987, de technologie is sindsdien zo snel geëvolueerd dat we het werk vanavond brengen op antiquiteiten.

Red Shift van Lois V Vierk werd geschreven in 1989. Vierk, geboren in de Verenigde Staten in 1951, is de first lady van een Amerikaanse minimalistische school die zichzelf onder de noemer ‘totalistisch’ plaatst. Ze passen de graduele processen toe die ze erfden van Steve Reich binnen een esthetiek die troebeler van aard is en onder meer Oosterse invloeden, micro-intervallen, glissandi en irrationele ritmes integreert.

Horacio Vaggione werd geboren in Argentinië in 1943 en heeft vooral in Parijs gewerkt. Vaggione is een belangrijke figuur op het domein van granulaire synthese en micro-montage (de constructie van complexe geluiden op basis van geluidsfragmenten die niet langer duren dan een honderdste van een seconde, wat een ‘korrelige’ en dwarrelende textuur oplevert). Jean-Claude Risset schreef er het volgende over: “De muziek van Horacio Vaggione is zo levendig als kwik. (…) Verstuifd kristal, poeders van licht, muziek die gekenmerkt wordt door een soort broosheid, fonkelend en stralend, glinsterend en schitterend, onophoudelijk flikkerend (…)”. Wij stellen Myr-S voor, in 1996 geschreven voor één cello en elektronische geluiden.

Tijdens Seascape (zie hoger) zullen we al kennis gemaakt hebben met Eva Reiter, een Weense muzikante met voorliefde voor blokfluit en viola da gamba. Ze schrijft echter ook zelf muziek en daarvan krijgen we een voorbeeld met **Alle Verbindungen gelten nur jetzt **(‘Alle verbindingen zijn enkel nu geldig’), een werk voor paetzold, cello, percussie, elektrische gitaar en samples.

And last but not least. Fluitist Michael Schmid zal de Ursonate voor stem van Kurt Schwitters brengen. Deze schilder, dichter en architect werd in 1887 geboren in Hannover, waar hij een soort dissidente afsplitsing van de dada-beweging in gang zette, Merz genaamd. Schwitters hield zich vooral bezig met collage, accumulatie en componeerde ook enkele grote klankgedichten. Daarvan is de Ursonate ongetwijfeld het rijkste op het vlak van klank en ritme. Michael Schmid brengt voor de gelegenheid zijn Kaoss Box mee, een soort loop machine die hem in staat stelt om de muziek live elektronisch onder handen te nemen. Schwitters sonate laat dan ook een geïmproviseerde cadens toe.

LIQUID ROOM poursuit l'expérience Nuove Sincronie, tentée à Milan par Fausto Romitelli et Riccardo Nova. Musique contemporaine, mais mode d'écoute d'un festival rock, ou d'une nuit d'improvisations électroniques : le public entre et sort, reste debout ou s'empare d'un petit tabouret en carton, la musique s'enchaîne sans pause, le bar reste ouvert : in et out.
La production instantanée (remix, improvisation sur canevas) le dispute aux oeuvres préméditées, l'écoute distraite à l'écoute inquiète, mais à la fin on ne sait plus : l'accumulation brouille les contours.

Voici, dans le désordre, les quelques comètes qui traverseront ce temps liquéfié :

Ablauf, de Magnus Lindberg, date de 1988, soit la fin de sa période dure (sérialisme machinal et énergie punk). L'oeuvre est prévue pour le plein air, les inaugurations, les vernissages : une sorte de fanfare, en somme, pour clarinette basse et deux grosses caisses.

Cayabab, d'Helmut Oehring, date de 1998. Egaré par hasard sur le champ de bataille de la musique moderne, Oehring en dirige le bataillon "art brut". Partitions plutôt mal fagotées, grouillant néanmoins d'idées splendides. Et peut-être d'un secret snobisme : "Mais elle est comment, ma musique ? Sombre, morbide, opératique, dramatique, dure, schizoïde, détraquée, brisée, délirante, androgyne, d'un réalisme cauchemardesque. Après chaque pièce ou presque, je pense : ça, c'était la dernière." Les interprètes en disent parfois autant! Ecrit pour clarinette, guitare et vibraphone, Cayabab sera remixé par François Sarhan et Matthieu Metzger.

Plus tard dans la soirée, on pourra entendre une Carte Blanche semi-improvisée des mêmes Sarhan et Metzger - tous deux compositeurs, et que l'on retrouvera respectivement au laptop et au saxophone.

François Sarhan toujours : nous reprenons quelques moments de l'Nfer, un point de détail, l'étrange mélodrame inspiré de Zappa que nous avions joué au Kaaitheater il y a six mois. Le compositeur, comme un animateur radio qui se serait trompé de plateau, raconte une sibylline anecdote survenue au lendemain des attentats de Londres. Et la musique se met en route, qui le suit, le dédouble, l'harmonise... Depuis son ordinateur portable, il lance les jingles qui interrompent le flux ou contredisent le propos.

In Memoriam, du jeune Bruxellois Cédric Dambrain, est un hommage à Fausto Romitelli, regretté compositeur qui nous a quittés en 2004. Le trompettiste utilise ici une sourdine spéciale, faite pour le travail à la maison, qui oblitère totalement le son tout en autorisant sa captation par un micro-contact. Dambrain envoie ce signal vers une distorsion et un harmonizer (qui transpose le son à volonté), et donne la répartie au trompettiste via son laptop. Donnée récemment à l'Espace Senghor lors de l'examen de musique de chambre de la classe de François Deppe, cette oeuvre y a déclenché une sévère controverse.

Dambrain a également imaginé un système d'improvisations électroniques solistes qui fait appel à des joysticks de consoles de jeux (les meilleurs multi-contrôleurs, finalement). Nous lui laisserons un quart d'heure de carte blanche.

Seascape, écrit en 1994 par Fausto Romitelli, que nous évoquions plus haut, est une oeuvre pour flûte à bec contrebasse, appelée également flûte à bec Peatzold, qu'il s'agit de noyer dans les effets électroniques (de longues réverbérations, par exemple). Moins agressive que le reste de la production de Romitelli, plus statique aussi, Seascape joue sur le flux et le reflux de la respiration de l'instrumentiste (qui évoque le mouvement des vagues), en utilisant toutes les ressources spectrales de la Peatzold, dont il est possible de tirer - surtout lorsqu'on l'amplifie - de saisissantes gerbes d'harmoniques naturelles.

L'Ile sonnante, d'Hugues Dufourt, est un duo pour guitare électrique et percussion écrit en 1990. On sait que les compositeurs de l'école spectrale, réunis dans les années 70 autour de l'ensemble l'Itinéraire, avaient fondé un sous-ensemble électrique, l'EIEI, "l'Ensemble d'Instruments Electroniques de l'Itinéraire", où s'expérimentaient les ressources des intruments pop - synthétiseurs, guitares, pédales d'effets. Dufourt gardera toujours un contact heureux avec la guitare électrique.

A ce propos : on retrouvait à l'EIEI Tristan Murail, qui mettait alors son point d'honneur à attribuer à ses oeuvres des titres de littérature B : Vampyr, Atlantys, Une dépression dans le continuum, Mach 2.5... - tout, tout, plutôt que Konfiguration IIIb. L'oeuvre de ce soir, Visions de la Cité Interdite, utilise les ressources de deux synthétiseurs Yamaha DX7, très populaires dans les années 80, et naturellement spectraux : les sons y sont produits par l'intermodulation de sinusoïdes, dont la fréquence est réglée sur la suite des harmoniques naturelles. L'oeuvre date de 1987, tout s'est accéléré, et l'on est bien obligé de dire, malgré l'effet comique, que l'oeuvre sera jouée ce soir sur instruments d'époque.

Red Shift, de Lois V Vierk, date de 1989. Née en 51 en Etats-Unis, Vierk est une bonne représentante d'une certaine école minimaliste américaine, qui s'est baptisée "totaliste". Les processus graduels hérités de Steve Reich y sont adaptés à une esthétique plus ténébreuse qui intègre les influences orientales, les micro-intervalles, les glissandi, les rythmes irrationnels.

Horacio Vaggione est né en 1943 en Argentine, et a essentiellement travaillé à Paris. Vaggione est une importante figure de la synthèse granulaire et du micro-montage (construction de sons complexes à partir de fragments de l'ordre du centième de seconde, à la texture "granuleuse" et poudroyante). Jean-Claude Risset en écrit ceci : "La musique d'Horacio Vaggione est d'une vivacité mercurielle. (...) Pulvérisations cristallines, poudres de lumière, musique marquée d'une sorte de fébrilité, irradiant miroitements, éclats et éclairs, scintillements incessants (...)". Nous donnerons Myr-S de 1996, pour violoncelle soliste et sons électroniques stéréo.

Seascape (voir plus haut) aura été joué par Eva Reiter, flûtiste et gambiste, qui nous vient de Vienne. Elle est également compositrice, et c'est en sa compagnie que nous attaquerons Alle Verbindungen gelten nur jetzt ('tous les connexions ne sont valables qu'à l'instant') pour flûte Paetzold, percussion, violoncelle guitare électrique et dispositif électronique.

C'est notre flûtiste, Michael Schmid, qui endossera le rôle du récitant dans la Ur Sonate de Kurt Schwitters. Peintre, poète, architecte, Schwitters est né en 1887 à Hannovre, où il anima une dissidence du mouvement dada, baptisée Merz. Spécialiste du collage et de l'accumulation, il composa également quelques grands poèmes phonétiques, parmi lesquels la Ur Sonate est assurément le plus riche en termes de sonorités et de rythmes. Schmid amènera sa Kaoss Box, sorte de loop machine qui permet la capture et le traitement de boucles en temps réel : la sonate de Schwitters, à la manière d'un concerto classique, autorise en effet une cadence improvisée.